Publicatie:Digitalisering en ontsluiting van de Bladmuziekcollectie van de Openbare Omroep (BOO)
Wist je dat de openbare omroep vroeger zelf instond voor de muziek die tijdens hun programma’s gespeeld werd? Sinds de jaren ‘30 verzamelden ze bladmuziek, die vertolkt werd door hun eigen ensembles. Vanaf de jaren ‘80 werd de praktijk afgebouwd, maar de collectie Bladmuziek van de Openbare Omroep (BOO) beslaat nog steeds meer dan 1,1 strekkende kilometer, goed voor ca. 65.000 fysieke items, van partituren tot orkestmateriaal. Het is één van de belangrijkste Belgische muziekcollecties van de 20ste eeuw.
Voor het eerst kan je de catalogus, met haar vele unieke partituren, nu ook online consulteren. Na het converteren en digitaliseren van steekkaarten spreken we van een online doorzoekbare databank bestaande uit 77.000 records.
Looptijd van dit project: 2019-2022
| Titel | Digitalisering en ontsluiting van de Bladmuziekcollectie van de Openbare Omroep (BOO) (Voorkeurstitel) |
| Locatie | |
| Uitgever | |
| Jaar van uitgave | 2019 |
| Rechten | CC-BY-SA |
| Persistent ID |
Uitdaging
Een aantal decennia lang verzamelde de omroep bladmuziek, die intensief gebruikt werd door zijn eigen ensembles. Vanaf de jaren ‘80 werden die ensembles afgebouwd tot er in 1998 geen enkel muziekensemble meer verbonden was aan de omroep. Hierdoor kreeg ook de muziekcollectie minder aandacht.
Tot in 2019. Toen startte het Koninklijk Conservatorium Brussel, School of Arts Erasmushogeschool een door de Vlaamse overheid gesubsidieerd digitaliserings- en ontsluitingsproject voor deze collectie, waarin meemoo partner is. Het doel: een duurzame oplossing voor de collectie, door ze digitaal te catalogiseren, te digitaliseren, online toegankelijk te maken, te voorzien van de juiste auteursrechtenmetadata en op langere termijn veilig te stellen via een masterplan.
Onze rol
Meemoo is lid van de stuurgroep, adviseert bij de kwaliteitscontrole van de gedigitaliseerde partituren, begeleidt de digitalisering van de steekkaartencatalogus en werkt een plan uit voor de documentatie van auteursrechten op items uit de collectie.
- De eerste fase van dit project liep van 1 maart 2019 tot en met 29 februari 2020.
- De tweede fase van het project loopt van 1 maart 2020 tot 28 februari 2021.
- Fase drie is voorzien van 1 maart 2021 tot 28 februari 2022.
Aanpak
Digitalisering steekkaarten
Een belangrijke doelstelling van het project is de opbouw van een online catalogus van de hele collectie, vertrekkende van een grote steekkaartenbak die teruggaat tot de jaren ‘30 en tot begin jaren 2000 werd bijgehouden. Vrijwilligers maakten digitale scans van de steekkaarten, waarna de kaarten werden samengevoegd in PDF-bestanden met elk 600 tot 1.000 steekkaarten. Op voorstel van meemoo werd de inhoud van die gedigitaliseerde steekkaarten omgezet in een MARCXML-formaat en opgeladen in KOHA, het bibliotheeksysteem dat gebruikt wordt voor BOO.
Meemoo heeft een analyse gemaakt van de steekkaarten en een opdracht geschreven op basis waarvan de omzetting naar XML kon worden uitbesteed. De opdracht werd gegund aan Heron Information Management dat specifieke expertise heeft in zowel datacleaning en OCR (Optical Character Recognition) als musicologie. Zij bouwden een toolchain op maat waarin de PDF’s uit elkaar worden getrokken tot JPEG-bestanden. Daarna maakten ze de kwaliteit van die beelden homogeen, en scanden ze bepaalde zones uit de steekkaarten (m.n. titels, auteurs en inventarisnummer). Het resultaat voerden ze in een databank in. Uit die databank maakten ze tenslotte een export in MARCXML, die door de leverancier van KOHA gecontroleerd opgeladen werd in de KOHA van BOO. Het resultaat: de collectie wordt volledig doorzoekbaar voor de beheerders en nu ook voor het brede publiek.
Bovendien werden de 4.000 meest boeiende muziekhandschriften verrijkt met gedetailleerde beschrijvingen en informatie.
Digitalisering bladmuziek
Meemoo is ook betrokken in een adviserende rol bij de eigenlijke digitalisering, die intern bij het Koninklijk Conservatorium Brussel gebeurt. Wij werkten een digitaliseringsprocedure uit die verzekert dat de scans van de bladmuziek voldoen aan de norm Metamorfoze Light. Naast sensibilisering over het belang van kwaliteitsmanagement en -controle, verduidelijkten we op welke aspecten kwaliteitscontrole betrekking heeft, o.a. de beeldkwaliteit, de conformiteit van de TIFF-bestanden, de opbouw van bestandsnamen en de ingebedde metadata.
We gaven ook advies over
- tools die gebruikt kunnen worden voor kwaliteitscontrole (software, targets)
- waar die tools te vinden zijn
- hoe de verschillende stappen van de kwaliteitscontrole kunnen worden georganiseerd en geïntegreerd in hun digitaliseringsworkflow.
We adviseerden ook bij de optimalisatie van die digitaliseringsworkflow (o.a. door bepaalde aspecten (semi-)automatisch i.p.v. manueel uit te voeren). Daardoor kan de digitalisering sneller gebeuren en komt er tijd vrij voor kwaliteitscontrole.
Momenteel ligt de focus van het project op het digitaliseren van de meest unieke stukken in de verzameling, namelijk de muziekhandschriften.
Auteursrechten
Tot slot staat BOO ook voor een grote uitdaging om de collectie zoveel mogelijk toegankelijk te maken op het web. Daarbij moet vooral rekening gehouden worden met de complexe auteursrechten die op de bladmuziek rusten. Voor de Conservatoriumbibliotheek het gedigitaliseerde materiaal online beschikbaar kan maken voor een publiek, moet dit materiaal voorzien zijn van alle nodige rechtenmetadata.
Meemoo maakte een analyse van de auteurslijst om vast te stellen wanneer het materiaal van de Openbare Omroep in het publiek domein terecht komt. Daarnaast werd een werkplan opgesteld om van elk item de rechtenstatus te bepalen. Omdat een deel van het gevraagde budget niet toegezegd werd, werd dit onderdeel uitgevoerd binnen het project ‘Tools voor een bewuste omgang met auteursrechten en gebruiksbeperkingen op cultureel content’, waarin BOO één van de pilootprojecten is.
Partners
De partners zijn Koninklijk Conservatorium Brussel, CEMPER, Kunstenpunt, de VRT-Audiotheek en meemoo.