Publicatie:GLAMWiki Conference 2018
In 2018 kwamen in Tel Aviv Wikimedians en medewerkers van GLAM-instellingen van over de hele wereld samen. Het doel van de bijeenkomst was om mensen met elkaar in contact te brengen, kennis uit te wisselen rond goede praktijken in het gebruik van Wikimedia-platformen door GLAM-instellingen en Wikimedia te voeden met input over de noden van instellingen.
De conferentie bestond uit plenaire gedeelten en parallelsessies waarin enerzijds specifieke projecten aan bod kwamen, en anderzijds zeer praktische workshops werden gegeven over bepaalde tools (zoals OpenRefine en Wikidata Query Service).
Meemoo-medewerkers Sam Donvil en Bart Magnus (toen medewerkers van PACKED) legden er interessante contacten en leerden heel wat bij. Zo kunnen ze onze plaatselijke culturele organisaties in de toekomst nog beter ondersteunen wanneer deze Wikimediaplatformen willen inzetten in hun werking.
| Titel | GLAMWiki Conference 2018 (Voorkeurstitel) |
| Locatie | |
| Uitgever | |
| Jaar van uitgave | 2018 |
| Rechten | CC-BY-SA |
| Persistent ID |
Waarom Wikimediaplatformen gebruiken als GLAM?
Om instellingen te overtuigen van de potentiële meerwaarde om Wikimediaplatformen in te zetten in hun werking, helpt het om cijfers over gebruik en hergebruik te kunnen tonen. Er zijn een aantal tools beschikbaar die kunnen helpen om dat verhaal te vertellen. Zelfs wanneer individuele personen in instellingen overtuigd zijn van de meerwaarde, is het dikwijls moeilijk voor hen om de nodige tijd te investeren in ontsluiting op Wikimediaplatformen. Vaak is er te veel ander werk dat door het management als prioritair wordt gezien.
Voorbeelden die aan bod kwamen, laten zien dat samenwerkingen met Wikimedia, zoals via een Wikimedian in residence, vaak tot gevolg hebben dat een instelling een ambitieuzere visie aan de dag legt. Een zeer zichtbaar gevolg van samenwerken met Wikimedia is dat het vaak direct leidt tot betere en rijkere metadata bij de collectie. Vaak is het noodzakelijk om het management van een organisatie te overtuigen om iets van de grond te krijgen binnen een instelling. Dat bleek onder meer ook bij de Amerikaanse National Archives. Men zocht er uit hoe Wikimediaplatformen de organisatie kunnen helpen om haar missie te vervullen.
Om vervolgens ook mensen tijd te kunnen geven om die uitdaging aan te gaan, bleek het noodzakelijk om duidelijk te maken dat het gebruik van Wikimediaplatformen de efficiëntie en impact maximaliseert van het werk dat medewerkers leveren.
Presentaties
Onderzoekers Andrea Wallace en Douglas McCarthy presenteerden tijdens de conferentie hun OpenGLAM survey, een overzicht van alle openGLAM-instellingen. Sinds de aanvang van hun project in 2018 blijft de lijst aangroeien. Momenteel bevat de lijst 932 instellingen waarvan 18 Belgische instellingen. Intussen begon ook de bevraging over de verschillende gradaties en interpretaties van ‘open’. Veronderstelt dit het gedeeltelijk of integraal openstellen van de collectie? Profileren ze zich ook als open instelling, etc.? We moedigen Vlaamse instellingen aan om, indien ze al collecties open ontsloten hebben, zich aan de lijst te laten toevoegen.
Loïc Tallon (Metropolitan Museum of Art) relativeerde in zijn keynote het belang van de focus op technologie. Technologie is niet nieuw en is bovendien een middel, geen doel. Hij pleitte ervoor dat GLAMs in de eerste plaats uitgaan van hun eigen sterktes en zich afvragen hoe ze hun missie hedendaags kunnen invullen in een digitale wereld. Als je vertrekt vanuit je missie, hoef je geen principiële keuzes te maken voor Wikimediaplatformen of CC0. Vaak zijn ze dan gewoon een logisch gevolg van de keuzes die je als organisatie maakt om met je collectie online zichtbaarheid na te streven en een breed publiek te bereiken.
Hoe maak je samenwerkingen tussen Wikimedia en GLAM-instellingen succesvol?
Uit de gepresenteerde projecten kwamen een aantal aandachtspunten bovendrijven die we bij meemoo tijdens onze projecten op Wikimediaplatformen ook hebben ondervonden. We denken onder andere aan het belang van de juiste mensen aan boord te krijgen, een realistisch verwachtingspatroon scheppen, de tijdsinvestering in het schonen van metadata en interactie zoeken met de bestaande Wikimedia-community.
Tegelijk blijkt ook dat elke plek en elk project zijn eigen recept nodig heeft. Belangrijk is om te zoeken wat de mensen die je wil betrekken drijft of motiveert. Dat kunnen zowel werknemers en bezoekers van een museum zijn als niet-bezoekers van over de hele wereld die inhoudelijk geïnteresseerd zijn in een collectie. Door goed te luisteren naar partners is het mogelijk om Wikimediaplatformen maximaal in te zetten om hun doelen te verwezenlijken.
Professionals die in GLAMs werken zijn ook onderling zeer verschillend. Bijgevolg zullen de aspecten die iemand aanspreken in het gebruik van Wikimediaplatformen ook van persoon tot persoon verschillen. Vaak zullen ze samenhangen met de functie die iemand uitoefent. Niet elke GLAM-medewerker is geïnteresseerd in metadata. Een mooie tip die werd meegegeven aan Wikimedians die met GLAMs willen samenwerken: “Meet an existing need that they have articulated, not a need that you project onto them. Let them lead you there.”
Workshops en presentaties
Wikimedia Argentinië riep in hun workshop ‘Future of GLAM: Re-defining cultural programs’ op tot het verbreden van de focus op erfgoed naar minder klassieke onderwerpen zoals mensenrechten, gender, diversiteit, andere content gaps maar ook culturele expressies waarvan de locus buiten traditionele culturele instellingen ligt zoals muziek, keuken en tegencultuur. Dat strookt mooi met ons lopend Wikimediatraject rond podiumkunsten, een luik dat te vinden is in veel van de projecten die we ondersteunen. Ze onderstreepten de problematiek rond auteursrecht voor dat soort hedendaags of recent erfgoed.
Ten slotte presenteerde senior strategist van de Wikimedia Foundation Alex Stinson een overzicht van de bestaande platformen waar best practices gedeeld kunnen worden om projecten schaalbaar en repliceerbaar te maken. Zo heb je de GLAM-wiki-nieuwsbrief, de Wikimediablog en de GLAM outreach portal voor outcome-based storytelling. Daarnaast zijn er Q&A-kanalen zoals de Facebook-groep Wikidata + GLAM. De rapportering is volgens Stinson nog steeds teveel gericht op resultaat en te weinig gericht op onder andere lopende projecten, uitdagingen en hiaten.
Tips voor tools
Twee webpagina’s geven een overzicht van de belangrijkste tools die voor de Wikimediaplatformen beschikbaar zijn: Toolforge en Hay’s Tools. Dat zijn de aanbevolen startplekken wanneer je iets specifieks zoekt. Ook werden we attent gemaakt op het bestaan van een tech wishlist community waar je een idee voor een tool of technische verbetering kunt pitchen. Hieronder lichten we graag een aantal tools uit die werden gedemonstreerd tijdens de conferentie en waar we bijzonder enthousiast over waren.
Daarmee vult de Wikimediagemeenschap een bestaand arsenaal tools voor data- en beeldenuploads aan waarvan meemoo regelmatig gebruik maakt. Dat bestaande arsenaal omvat OpenRefine (datacleaning en batch uploads data), Quickstatements (batch upload), Pattypan (batch uploads beelden), ExifTool (aanpassen ingebedde metadata), Pageviews en Wikimedia Commons Usage Tool (gebruiksstatistieken).
Wikidata recent changes tool
Wanneer je als instelling data aan Wikidata hebt toegevoegd of verrijkt, is het interessant om te zien hoe de Wikidata-gemeenschap er daarna mee omgaat. Worden items verrijkt? Hoe frequent en op welke manier gebeurt dat? Gebeuren er ook aanpassingen die je niet graag ziet gebeuren? Via de recent changes tool kun je op basis van een SPARQL-query voor een lijst van Wikidata-items nagaan welke wijzigingen er recent gebeurden.
Editgroups
Wanneer een Wikidata-gebruiker via een batch upload tool zoals bijvoorbeeld Quickstatements een fout maakt, is het via de tool Editgroups voortaan mogelijk om die batch weer terug te trekken, waardoor alle statements die tot die batch behoren worden verwijderd. Een zeer handige noodrem bij een vergissing!
Cradle
Deze tool maakt het mogelijk om de drempel om mensen nieuwe Wikidata-items te laten creëren nog te verlagen door niet in de Wikidata-interface te werken maar in eenvoudige formulieren. Hierin staan de relevante properties al vooraf ingevuld. Belangrijk bij het gebruik van Cradle is natuurlijk wel dat je zeker weet dat het item dat je wil aanmaken nog niet bestaat op Wikidata.
Tabernacle
Met Tabernacle kun je op een gebruiksvriendelijke manier bepaalde velden van items op Wikidata aanvullen op basis van een SPARQL-query. Als je bijvoorbeeld. de eigenschap "beeldt af" bij alle opgeladen kunstwerken uit Mu.ZEE wilt aanvullen, kan dat op deze manier. Door een eenvoudige SPARQL-query te maken, kies je zelf welke items je opvraagt en welke properties je te zien wilt krijgen. Ideaal om al crowdsourcend je collectiedata te verrijken.
Hergebruik Wikidata-gegevens op OpenStreetmap
Als je geografische gegevens op Wikidata hebt gepubliceerd, kun je meteen zinvol hergebruik van die data stimuleren door ze te matchen met elementen uit OpenStreetmap. Deze tool zoekt binnen een bepaald geografisch gebied welke items op Wikidata van een identifier in OpenStreetmap voorzien kunnen worden. De tool geeft je suggesties die manueel geverifieerd moeten worden en schrijft de gegevens weg naar OpenStreetmap. De gegevens van Wikidata worden dus gebruikt om rijkere informatie op OpenStreetmap te genereren. Het enige wat je nodig hebt is een OpenStreetmap-account.
Noden GLAMs
Aangezien er op de conferentie een zeer interessante mix was van doorgewinterde Wikimedians en vertegenwoordigers van GLAMs, kwam ook de vraag aan bod aan welke extra tools GLAMs nood hebben om Wikimediaplatformen (beter) te kunnen inzetten in hun werk. Tools zijn op praktisch vlak nuttig voor de optimalisatie van workflows rond het opladen van data en beelden. Een andere categorie van tools is noodzakelijk om een management te overtuigen van de meerwaarde van Wikimediaplatformen, zowel voor de instelling als voor haar doelgroepen.
Zoals Loïc Tallon in zijn keynote onderstreepte, moeten GLAMs zich niet tot doel stellen om Wikimediaplatformen te gebruiken, wel om hun missie te vervullen. Een succesvolle samenwerking tussen Wikimedia en GLAMs kan er dus uit bestaan dat Wikimedia tools aanreikt die GLAMs in staat stellen om na te gaan wat de impact is van acties op Wikimediaplatformen. Het gaat dan zowel om kwaliteit als om kwantiteit van online publieksbereik en interactie met je collectie.
Wikimedia Zwitserland startte een interessant traject met als doel een tool te maken die GLAMs beter in staat stellen om de impact van hun acties te meten. Deze tool staat naast de reeds bestaande tools die gebruik van content meten. De GLAM stat tool helpt GLAMs de impact van beelddonaties op Wikimedia Commons te monitoren. De tool geeft een goed overzicht van de categorisering van bestanden in Wikimedia Commons (category network). Verder kun je de bijdragen van gebruikers binnen een categorie in hun totaliteit en individueel op een tijdslijn visualiseren (user contributions), een gedetailleerd zicht krijgen op het gebruik van beelden binnen een categorie binnen alle Wikimediaprojecten (usage) en het aantal paginaweergaves per dag van beelden binnen deze categorie weergeven. De tool is open source.
Contact
Heb je vragen? Contacteer Bart Magnus, medewerker Expertise bij meemoo.