Publicatie:Wat zijn RAW-bestanden en is het gebruik ervan zinvol bij digitalisering?
Erfgoedbibliotheken, archiefinstellingen en bibliotheken digitaliseren steeds meer hun collecties. Om de kwaliteit én de duurzaamheid van de resultaten te verzekeren, is de keuze van het bestands- formaat cruciaal. Bij erfgoeddigitalisering is daarom vaak het gebruik van bijvoorbeeld het TIFF-formaat aanbevolen. De afgelopen jaren circuleren echter ook de afkortingen RAW en DNG. Wat betekenen ze? Dienen we er rekening mee te houden?
| Titel | Wat zijn RAW-bestanden en is het gebruik ervan zinvol bij digitalisering? (Voorkeurstitel) |
| Locatie | META nummer 2022/6 |
| Uitgever | |
| Jaar van uitgave | 2022 |
| Rechten | CC-BY-SA |
| Persistent ID |
Auteur
Rony Vissers (meemoo, Vlaams instituut voor het archief)
Bestandsformaat
In een computerbestand wordt informatie opgeslagen in de vorm van bits, kleine informatie-eenheden die de waarde 1 of 0 kunnen aannemen. Het bestandsformaat bepaalt hoe de opgenomen informatie gecodeerd wordt in bits. Bij zo’n formaat hoort vaak een gepubliceerde specificatie die beschrijft hoe de codering in het formaat gebeurt. Softwareontwikkelaars gebruiken die specificaties, bijvoorbeeld voor het verzekeren van de functionaliteiten van hun programma’s. Als zo’n specificatie gepubliceerd is onder een licentie die vrij gebruik toelaat, is het een open formaat. Als dat niet zo is, is het een propriëtair formaat. Softwareontwikkelaars kunnen met propriëtaire formaten enkel aan de slag mits toestemming van de rechtenhouder van de specificatie, al dan niet tegen betaling.
RAW
Bij digitalisering worden in toenemende mate hoogwaardige digitale fotocamera’s in plaats van scanners gebruikt. De resulterende moederbestanden worden vaak vastgelegd in een RAW-formaat. Ze bevatten de oorspronkelijke (ruwe) data zoals die van de beeldsensor van de camera uitgelezen zijn. RAW betekent hier letterlijk ‘ruw’ in de zin van ‘onbewerkt’. In tegenstelling tot bij TIFF-bestanden is bij RAW-bestanden het kleurbereik nog niet begrensd door een kleurruimte (bijvoorbeeld AdobeRGB). RAW-bestanden kunnen ook verder bewerkt worden zonder dat het erin vervatte beeld verslechtert. Na de bewerking kan een kopie opgeslagen worden in een ander formaat, zoals TIFF. RAW-bestanden zijn het digitale equivalent van analoge fotonegatieven.
De meeste cameraproducenten hebben hun eigen RAW-formaat, zoals CRW (Canon), NEF (Nikon) en PEF (Pentax). Het zijn propriëtaire formaten, wat hun uitwisselbaarheid kan beperken als ze niet breed ondersteund worden. Alhoewel ze rijke data bevatten, zijn ze daarom meestal niet het voorkeursformaat voor archivering. Het is voor de langetermijnbewaring beter om RAW-bestanden om te zetten naar ongecomprimeerde baseline TIFF v6.0-bestanden. Enkel indien je voorziet dat de door de camera geproduceerde bestanden nog bewerkt moeten worden (bijvoorbeeld bij het digitaliseren van analoge negatieven), loont het de moeite om naast je (geconverteerde) TIFF-bestand een RAW-bestand te bewaren. Houd er rekening mee dat dat de vereiste opslagcapaciteit vergroot. Indien je camera enkel een propriëtair RAW-bestandsformaat produceert en je de afhankelijkheid van de bijbehorende software wil verkleinen, converteer je het RAW-bestand best zowel naar TIFF als DNG.
DNG
DNG (Digital Negative) is een open formaat voor RAW-bestanden dat ontwikkeld werd door Adobe, een producent van beeldbewerkingssoftware. De specificatie ervan is gratis ter beschikking. Het formaat kan door iedereen gratis gebruikt worden en wordt ondersteund door een aantal camerafabrikanten (onder andere Hasselblad en Pentax), al dan niet als optie naast hun eigen RAW-formaat. Het is het meest gebruikte RAW-formaat voor smartphonefotografie. Met het gratis programma Adobe DNG Converter kunnen verschillende types RAW-bestanden omgezet worden naar DNG. Niet enkel de beeldbewerkingsprogramma’s van Adobe (zoals Photoshop en Lightroom) maar ook opensourceprogramma’s zoals GIMP ondersteunen DNG.
TIFF-bestanden omzetten naar RAW of DNG?
Het omzetten van TIFF naar RAW of DNG is meestal weinig zinvol. Je digitaliseringsresultaten worden er niet beter van omdat je beeld- data door de conversie niet rijker worden. Zo’n omzetting is enkel zinvol wanneer je bewerkingen op de bestanden wil toepassen en je zowel de bewerking ongedaan moet kunnen maken als de instellingen ervan wil bewaren.