Publicatie:Wikibase (2024)

Samenvatting

Wat is Wikibase? Wat kun je ermee? Wie kan ermee aan de slag en voor welk gebruik is het geschikt? Een introductie tot deze opensourcetool.

Referentie

Titel	Wikibase (2024) (Voorkeurstitel)
Locatie	META nummer 2024/2
Uitgever	meemoo - Vlaams instituut voor het archief
Jaar van uitgave	2024
Rechten	GPLv3“GPLv3” staat niet in de lijst met mogelijke waarden voor de eigenschap “Cest:hasDocumentLicense” (copyright (auteursrechterlijk beschermd)), publiek domein, CC0, CC-BY, CC-BY-SA, CC-BY-ND, CC-BY-NC, CC-BY-NC-SA, CC-BE-NC-ND).
Persistent ID

Trefwoorden

introductie | bibliotheekcollecties | museumcollecties | archiefcollecties | audiovisuele collecties | archeologische collecties | immaterieel erfgoed | onroerend erfgoed | documentaire collecties | linked (open) data | metadata | toepassingen |

Auteur

Bart Magnus (meemoo, Vlaams instituut voor het archief)

Databanksoftware kiezen

Bij ‘Wikibase’ denken velen aan de online encyclopedie Wikipedia. Er is verwantschap: Wikipedia gebruikt Wikidata, de onderliggende databank met gestructureerde linked open data die eveneens door de Wikimedia Foundation beheerd wordt, en gebouwd is met Wikibase. Die software kun je vrij gebruiken om ook zelf een databank te creëren, er gestructureerde data in op te nemen, deze te beheren en (eventueel) te ontsluiten.

Voor de komst van Wikibase was de keuze bij de creatie van een databank vaak beperkt tot het gebruik van een off-the-shelf databanksoftware of een databank door een ontwikkelaar te laten bouwen. Die opties blijven valabel indien ze aan je noden voldoen. Als dat niet zo is, is Wikibase een goed alternatief. Het situeert zich tussen beide opties. Wie met Wikibase aan de slag gaat, start met een lege databank. Alsof je Wikidata neemt, de data wist en dan vanaf nul een databank bouwt.

H. Snater, GPLv3 <gnu.org/licenses/gpl-3.0.html>. Afbeelding: via Wikimedia Commons (commons.wikimedia.org/wiki/ File:Wikibase_logo.svg).

Voordelen

Het gebruik van Wikibase kent meerdere voordelen:

• flexibele datamodellering, zolang je je data volgens het principe van triples (subject-predicaat-object) modelleert;
• flexibel gebruik van standaarden en ontologieën: het gebruik van standaarden en ontologieën vergroot de uitwisselbaarheid van je data, maar is niet noodzakelijk;
• beschikbaarheid van een SPARQL-endpoint met daarbij een reeks visualisatiemogelijkheden voor je data;
• aanspreekbaar via een standaard voorziene application programming interface (API);
• ingebouwde mogelijkheid tot meertaligheid van je data;
• webgebaseerd zodat je in je browser met collega’s (en externen) kunt samenwerken bij het databeheer, je hebt enkel een computer met internetverbinding nodig;
• mogelijkheid om zelf te beslissen over de mate van controle over je data.

Installatie, configuratie en hosting

Het zelf installeren, configureren en hosten van Wikibase vergt IT-kennis. Je kunt dat tegen betaling ook door derden laten doen – opensourcesoftware betekent niet noodzakelijk dat alle kosten verdwijnen. Je kunt Wikibase echter ook via een gratis clouddienst gebruiken: Wikibase.cloud. Het voordeel daarvan is dat de installatie, standaardconfiguratie en hosting al gebeurd zijn en je meteen aan de slag kunt. Het is een prima omgeving om met Wikibase te experimenteren, maar minder geschikt als er een specifieke configuratie nodig is. Ook blijf je afhankelijk van een derde partij voor de hosting en de updates.

Datamodellering

Een datamodel vanaf nul opbouwen, kan veel denk- en doewerk vergen. Dat is de keerzijde van de flexibiliteit. Voor sommige datasets is het wel nuttig om de ideale modellering vanaf nul uit te denken, eerder dan je data te moeten plooien naar de vastgelegde velden van een bestaand systeem.

Weergave van de data

Net zoals bij Wikidata gebeurt het beheer en de (publieke) weergave van de data in dezelfde omgeving. Dat heeft voor- en nadelen. De vormgeving van Wikibase is niet de aanlokkelijkste, maar je krijgt zonder extra ontwikkeling wel een omgeving voor publieke weergave. Bovendien is het altijd mogelijk om op basis van SPARQLqueries een andere visuele weergave van je data te creëren, als dat wenselijk is.

Voorbeelden

Wikibase wordt in Vlaanderen al door enkele organisaties gebruikt. Het Fotomuseum (FOMU) heeft er een databank rond het Gevaert-fotopapier mee gebouwd (tinyurl.com/wikibase-fomu). Kunstenpunt heeft zijn databank over audiovisuele en beeldende kunsten, podiumkunsten en muziek naar Wikibase gemigreerd in functie van maximaal hergebruik (tinyurl.com/kunstenpunt). En Kenniscentrum PodiumTechnieken (RITCS) trekt een internationale samenwerking rond een Wikibase over historische theatergebouwen (tinyurl.com/CanonBase).