Handboek rechten klaren:De naburige rechten (1)
Naast de auteur kunnen ook anderen die een belangrijke bijdrage aan de uitvoering, productie of verspreiding van het werk hebben geleverd, bescherming genieten:
- uitvoerende kunstenaars (zangers, dansers, muzikanten, toneelspelers, koorleden, filmacteurs ...);
- producenten van fonogrammen en producenten van de eerste vastleggingen van films;
- omroeporganisaties.
Dit zijn de naburen van de auteur: personen die zelf geen werken tot stand brengen, maar die door hun activiteit een belangrijke bijdrage leveren aan de uitvoering, productie en verspreiding van de werken van de auteur.
Zij hebben de toestemming van de auteur nodig voor het uitvoeren of reproduceren van zijn werk, maar kunnen nadien ook eigen rechten laten gelden op de uitvoering, op de fonogram, op de eerste vastlegging van de film, op de uitzending ...
In bepaalde gevallen kan een persoon tegelijkertijd auteur en houder van naburige rechten zijn: bijvoorbeeld een componist die muziekstukken schrijft (auteur) en deze ook zelf vertolkt (uitvoerende kunstenaar).
Ook diegene die de naburige rechten bezit, kan een eis tot vergoeding stellen. De beschermingsduur van de naburige rechten is minstens 50 jaar, te rekenen vanaf de eerste januari die volgt op de datum van de prestatie. Wanneer de uitvoering binnen deze termijn van 50 jaar publiek gemaakt wordt, treedt een verlenging van deze termijn op. Indien een vastlegging van de uitvoering op een fonogram (een geluidsdrager, bv. een uitgegeven cd) op geoorloofde wijze gepubliceerd of publiek medegedeeld is, wordt de termijn verlengd met 70 jaar vanaf die eerste publicatie. Indien de publiekmaking op een andere manier gebeurt dan via een fonogram (bv. via een uitzending op de radio), wordt de termijn verlengd met 50 jaar vanaf de datum van de eerste mededeling aan het publiek.
Na het overlijden van de uitvoerende kunstenaar worden de rechten uitgeoefend door diens erfgenamen of legatarissen, tenzij de uitvoerende kunstenaar ze aan een bepaald persoon heeft toegekend, met inachtneming van het wettelijk voorbehouden erfdeel dat aan de erfgenamen toekomt.
De rechthebbenden van de naburige rechten hebben recht op een billijke vergoeding. Deze vergoeding wordt voor hen geregeld door beheersvennootschappen die de naburige rechten innen en herverdelen onder de verschillende rechthebbenden.