Handboek rechten klaren:De naburige rechten (2)
Naar analogie met het auteursrecht spreekt de wet ook bij de naburige rechten van morele rechten en vermogensrechten. Deze zijn niet geheel identiek aan de rechten van auteurs en zijn evenmin identiek voor alle drie categorieën van uitvoerende kunstenaars.
Onder de naburige rechten gelden de morele rechten enkel voor de uitvoerende kunstenaars. De morele rechten beschermen de persoonlijkheid van de uitvoerende kunstenaar zoals die tot uiting komt in zijn interpretatie of uitvoering. Zowel producenten van fonogrammen en films als omroeporganisaties hebben geen morele rechten. De morele rechten zijn exclusief en onoverdraagbaar, maar worden beperkt tot het vaderschapsrecht en het recht op integriteit. De uitvoerende kunstenaar kan eisen dat zijn naam wordt vermeld bij de exploitatie van zijn prestatie (= vaderschapsrecht). Dit recht moet worden uitgeoefend overeenkomstig de eerlijke beroepsgebruiken. Het is verboden om op onjuiste wijze een prestatie aan een uitvoerend kunstenaar toe te schrijven. De uitvoerende kunstenaar kan zich verzetten tegen elke wijziging of misvorming van zijn prestatie (= integriteitsrecht van de uitvoering). In tegenstelling tot de auteurs beschikken de uitvoerende kunstenaars dus niet over het divulgatierecht. Dit is het recht op de eerste bekendmaking van zijn werk aan het publiek: in tegenstelling tot de auteur kan de uitvoerend kunstenaar niet beslissen of hij een werk klaar acht voor publicatie en of hij het wil meedelen aan een publiek.
Wat de vermogensrechten betreft, genieten de naburen de bescherming van
- het reproductierecht;
- het recht van mededeling en terbeschikkingstelling aan het publiek;
- het distributierecht.
Voor elke reproductie is de toestemming vereist van de houders van de naburige rechten, ongeacht de gebruikte reproductietechniek (cd, dvd, een digitale of andere drager...). Alle vormen van kopie vallen hieronder: definitieve of tijdelijke, volledige of gedeeltelijke kopieën, kopieën gemaakt met het doel om ze te verkopen of gratis te verspreiden, kopieën bestemd voor een derde of voor zichzelf (met uitzondering van de privékopie).
De toestemming van de houders van de naburige rechten is noodzakelijk voor elke mededeling aan het publiek. Er zijn evenwel twee belangrijke situaties waarbij toestemming niet nodig is:
- de mededeling aan het publiek op een openbare plaats, op voorwaarde dat die prestatie niet voor een voorstelling wordt gebruikt en de toegang gratis is;
- de uitzending via de omroep.
Wel zal in deze twee gevallen een billijke vergoeding worden geïnd ten behoeve van de houders van de naburige rechten.
De toestemming van de houders van de naburige rechten is vereist om materiële exemplaren van een film of fonogram te verspreiden.
De uitvoerende kunstenaars zullen vaak hun vermogensrechten (maar niet hun morele rechten) overdragen aan de producenten. De voorwaarden voor deze overdrachtsovereenkomsten zijn dezelfde als de voorwaarden die van toepassing zijn op overeenkomsten tussen auteurs en exploitanten. Indien de uitvoerende kunstenaar zijn vermogensrechten heeft overgedragen aan de producent, zal de toestemming van de producent vereist zijn voor elke exploitatie van de uitvoering van de uitvoerende kunstenaar.