Handboek rechten klaren:Modelovereenkomsten

Wanneer je het intellectueel eigendom van auteurs/rechthebbenden aan de slag wilt, zijn goede afspraken noodzakelijk. Zeker wanneer iemand als freelancer of als werknemer in jouw opdracht werkt, is het mogelijk om die afspraken van bij aanvang te maken. Afhankelijk van de wensen van beide partijen kan dat afsprakenkader grosso modo vijf richtingen uitgaan:

De maker draagt zijn/haar/hun rechten maximaal over aan de opdrachtgever (overeenkomst tot vervreemding)
De maker geeft een deel van het werk vrij onder een Creative Commonslicentie en draagt verder zijn/haar rechten maximaal over aan de opdrachtgever (Creative Commons + vervreemding)
De maker behoudt zijn/haar/hun rechten maar geeft (een deel van) het werk vrij onder een Creative Commonslicentie
De maker behoudt zijn/haar/hun rechten en verleent de opdrachtgever een gebruikslicentie
De maker behoudt zijn/haar/hun rechten

Hieronder vind je een aantal modelovereenkomsten voor het afsluiten van een licentie of een overeenkomst tot vervreemding met de auteur of rechthebbende van het werk.

1. Overeenkomst tot vervreemding

Hieronder vind je een aantal overeenkomsten tot vervreemding. Dit zijn overeenkomsten die je best afsluit met de auteur voorafgaand aan het crëeren van het werk. Deze modelovereenkomsten vind je terug in de informatiebundel Contracteren rond auteursrechten, samengesteld door Joris Deene (advocaat verbonden aan het Samenwerkingsverband Auteursrecht en Samenleving) en gepubliceerd door FARO Vlaams Steunpunt voor Cultureel Erfgoed. De informatie bundel bevat de volgende modelovereenkomsten:

Als onderdeel van het project Tools voor de omgang met auteursrechten en gebruiksbeperkingen (2020) werd de overeenkomst vervreemding met een externe fotograaf geactualiseerd. Het concrete geval dat in dit project voorlag was de samenwerking tussen een theaterorganisatie en een freelance fotograaf, maar ook voor andere vormen van samenwerking (bv. in andere disciplines of voor andere types opdrachten) kan deze modelovereenkomsten een waardevol uitgangspunt zijn:

Overeenkomst met externe fotograaf - vervreemding (opgesteld door Joris Deene)

2. Creative Commons + vervreemding

Binnen het project Tools voor de omgang met auteursrechten en gebruiksbeperkingen (2020) werd gezocht naar een aantal modellen die meer flexibiliteit boden dan een volledig behoud van rechten door de maker of een volledige overdracht naar de opdrachtgever. Een gebruikslicentie (zie verderop) biedt die mogelijkheid, maar vraagt telkens heel wat maatwerk om precies het gewenste gebruik te dekken. De licenties van Creative Commons hebben als voordeel dat ze internationaal gestandaardiseerd en meertalig zijn. Ze zijn modulair, zodat ze de maker in staat stellen om helder te stellen welke vormen van hergebruik door derden hij/zij/hen wil toelaten.

Overeenkomst met externe fotograaf - CC + vervreemding (opgesteld door Joris Deene)

3. Creative Commons (+geen overdracht)

Binnen dit luik onderscheiden we twee mogelijkheden: ofwel licentieert de maker het volledige werk dat tot een opdracht behoort onder een Creative Commonslicentie, ofwel kiest hij/zij/hen ervoor om dat slechts voor een deel van het werk te doen en de rechten op het overige werk te behouden:

4. Gebruikslicentie

Voor het afsluiten van een licentie voor het digitaliseren en/of toegankelijk maken via beveiligde netwerken of open netwerken kun je gebruik maken van de modellicentie die werd opgesteld voor de ATHENA Step-By-step IPR Guide. Deze modellicentie werden opgemaakt door Herman Croux (advocaat verbonden aan Marx, Van Ranst, Vermeersch & partners) en bestaat in een korte en lange versie. Beide versies gaan terug op dezelfde juridische basis en hebben dezelfde rechtsgeldigheid, maar de tekst van de lange versie is meer gedetailleerd. Deze modelcontracten zijn bruikbaar voor het opstellen van een licentie met zowel een rechthebbende van een werk (bijvoorbeeld een kunstenaar) als met een rechthebbende van een fotografische reproductie van het werk (bijvoorbeeld de reprofotograaf). .

De volgende twee modellicenties zijn specifiek opgesteld voor het sluiten van een overeenkomst met een kunstenaar voor de exploitatie van een kunstwerk van zijn hand en voor het sluiten van een overeenkomst met een auteur voor de uitgave van een boek. Deze modelovereenkomsten vind je terug in de informatiebundel Contracteren rond auteursrechten, samengesteld door Joris Deene (advocaat verbonden aan het Samenwerkingsverband Auteursrecht en Samenleving) en gepubliceerd door FARO Vlaams Steunpunt voor Cultureel Erfgoed.

Binnen het project Tools voor de omgang met auteursrechten en gebruiksbeperkingen (2020) werd een specifieke modelovereenkomst opgesteld voor de samenwerking tussen een freelance fotograaf en een opdrachtgever (in dit geval een theatergezelschap), maar ook voor andere vormen van samenwerking (bv. in andere disciplines of voor andere types opdrachten) kan deze modelovereenkomsten een waardevol uitgangspunt zijn:

Overeenkomst met externe fotograaf - beperkte licentie (opgesteld door Joris Deene)

5. Geen overdracht

In dit scenario behoudt de opdrachtgever alle rechten. Het is een erg gesloten vorm van samenwerking, maar een theoretische mogelijkheid indien beide partijen dat wensen:

overeenkomst met externe fotograaf - geen overdracht (opgesteld door Joris Deene)

Vrijwaringsclausule

Belangrijk bij de opmaak van een overeenkomst met de auteur is dat de auteur de verkrijger van de rechten dient te vrijwaren voor mogelijke inbreukvorderingen. Dergelijke inbreukvorderingen kunnen bijvoorbeeld ontstaan wanneer

de auteur plagiaat heeft gepleegd;
de auteur zijn rechten reeds aan een derde heeft overgedragen;
de auteur tot een beheersvennootschap toegetreden is en zijn rechten hieraan in beheer heeft gegeven.

Zowel in de modellicenties van Herman Croux als in die van Joris Deene is een dergelijke vrijwaringsclausule opgenomen.

Menu	Hoofdmenu 'Rechten Klaren'