Publicatie:Wegwijs in OSLO
In 2020 publiceerde Digitaal Vlaanderen en Informatie Vlaanderen de OSLO-Cultureel Erfgoed standaard, een standaard om data op een uniforme manier uit te wisselen. In 2021 werd de nieuwe standaard als criterium opgenomen binnen het reglement van de oproep Inhaalbeweging digitale collectiedata. Sindsdien gaat er veel aandacht uit naar de implementatie van de OSLO-standaard voor Cultureel Erfgoed.
Omdat dit voor velen onontgonnen terrein is, brengen we hier een wegwijzer met de reeds ontwikkelde documentatie, goede praktijken, instrumenten en mogelijke ondersteuning. De eerste pilootimplementaties en tooling worden momenteel uitgewerkt. Daarom is het belangrijk om te weten dat deze wegwijzer niet exhaustief is. Deze gids wordt doorlopend uitgebouwd en geredigeerd met nieuwe initiatieven en toepassingen.
| Titel | Wegwijs in OSLO (Voorkeurstitel) |
| Locatie | |
| Uitgever | |
| Jaar van uitgave | 2022 |
| Rechten | CC-BY-SA |
| Persistent ID |
Wat is OSLO?
Open Standaarden voor Linkende Organisaties (OSLO) is een set datastandaarden waarmee de Vlaamse overheid wil inzetten op een uniforme wijze samenwerking over sectoren heen. Zo kunnen data op dezelfde manier worden uitgewisseld tussen verschillende domeinen. De verschillende overheidsdiensten en beleidsdomeinen werken vaak met hun eigen systemen en standaarden, die onderling verschillen. OSLO moet ervoor zorgen dat data op een uniforme wijze worden gegenereerd, waardoor uitwisseling eenvoudig kan plaatsvinden en de interoperabiliteit verhoogd wordt. OSLO kan dus in verschillende beleidsdomeinen en sectoren worden toegepast, net omdat het universeel opgesteld is op basis van verschillende (internationale) standaarden.
De OSLO-standaard voor cultureel erfgoed kwam tot stand op initiatief van het Departement Cultuur, Jeugd en Media en Digitaal Vlaanderen. De standaard werd vormgegeven door een werkgroep van experten gespecialiseerd in linked data, en experten uit de cultureelerfgoedsector.
Het volgende META-artikel legt op een begrijpelijke manier uit wat OSLO inhoudt, hoe het tot stand is gekomen en welke internationale standaarden er werden gebruikt: Publicatie OSLO Cultureel Erfgoed.
Wat werd er nu concreet ontwikkeld?
Uit het ontwikkelingstraject van de nieuwe standaard voor cultureel erfgoed, kwam het volgende resultaat: een vocabularium en twee applicatieprofielen.
Het vocabularium OSLO-Cultureel Erfgoed definieert termen die gebruikt mogen worden om cultureel erfgoed te beschrijven. Dit is gebaseerd op reeds bestaande internationale standaarden.
De applicatieprofielen maken duidelijk hoe de terminologie uit de cultureelerfgoedsector toegepast kan worden in het kader van OSLO, en vooral hoe data en gegevens over cultureel erfgoed uitgewisseld kunnen worden. Gebeurtenissen of activiteiten die in het kader van Erfgoed plaatsvinden, worden beschreven aan de hand van het applicatieprofiel Cultureel Erfgoed Event (voorstellingen, creatie/productie van erfgoedobjecten, beheer van erfgoedobjecten). Het standaardprofiel voor Cultureel Erfgoed is Object, centraal hierin staan de Gecureerde Collectie en de Mensgemaakte Objecten.
Hoe kunnen we onze basiskennis met betrekking tot de standaard bijschaven?
Tijdens de Collegagroep Digitale Collectieregistratie op 18 oktober 2021 gaf Digitaal Vlaanderen een inleidende workshop over de OSLO-standaard voor de cultureelerfgoedsector.
De presentatie kan je hier nalezen: https://www.faro.be/sites/default/files/bijlagen/blog/Collegagroep%20Faro_MeeMoo.pdf
Een concreet praktijkvoorbeeld kan je terugvinden in het project ‘Collectie van de Gentenaar’ (CoGhent). In dit project - waar meemoo aan meewerkt - werd gekozen om aan de slag te gaan met de OSLO-standaard. Omdat digitale collecties vaak opgesloten blijven binnen de muren van erfgoedinstellingen, zet CoGhent de OSLO-standaard voor cultureel erfgoed in als oplossing voor dit probleem. Tijdens de OSLO-kickstart webinar deelde CoGhent zijn ervaringen met betrekking tot de implementatie van deze standaard.
Herbekijk deze webinar hier: https://www.collectie.gent/nieuws/herbeleef-oslo-webinar
Hoe starten wij met OSLO?
Digitaal Vlaanderen ontwikkelde een reeks handleidingen, informatiemodellen, tools, documentatie en nuttige links zodat diensten en instellingen praktisch van start kunnen gaan met de standaard: Aan de slag Data.Vlaanderen
Een belangrijk document binnen deze toolkit is de toelichting met betrekking tot de Vlaamse URI-standaard voor data: Vlaamse URI-standaard voor data
Binnen het project ‘Collectie van de Gentenaar’ (CoGhent) - waar meemoo aan meewerkte - werd gekozen om aan de slag te gaan met de OSLO-standaard Cultureel Erfgoed. Het opzet van het project was namelijk om de digitale collecties, die vaak opgesloten blijven binnen de muren van erfgoedinstellingen, samen te publiceren en doorzoekbaar aan te bieden. De OSLO-standaard voor cultureel erfgoed laat toe om deze collecties als interoperabele Linked Open Data te publiceren
Met het oog op een vlotte uitwisseling van data, heeft het project de Werkgroep Implementatie OSLO Erfgoeddata in het leven geroepen. De werkgroep streeft een afstemming na tussen de eerste OSLO-realisaties die ontwikkeld worden binnen de cultureelerfgoedsector. Op basis van de verschillende trajecten die de werkgroep heeft begeleid, werd een vijfdelige methodologie ontwikkeld die Vlaamse erfgoedorganisaties kan helpen bij de implementatie van de OSLO-standaard. Deze (gedeelde) praktijk concentreert zich op de creatie, uitwisseling en het gebruik van OSLO-conforme erfgoeddata.
Aspecten zoals het gebruikte begrippenkader, het vijfdelige stappenplan, de toepassing van de methodologie, de ontwikkelde en gebruikte instrumenten en de bestaande praktijkvoorbeelden werden gebundeld in een eigen toolkit. Deze toolkit kan je hieronder raadplegen en downloaden: CoGhent OSLO toolkit
Welke voorbeelden en praktijken kunnen ons verhelpen?
CEST invulboek Objecten
Op vraag van Informatie Vlaanderen heeft meemoo het Invulboek Objecten gekoppeld met de OSLO-applicatieprofielen voor Erfgoed Object en Erfgoed Event. Dit voerde meemoo samen uit met de Collectie van de Gentenaar. Het resultaat is een dataprofiel waarmee je informatie-elementen uit de basisregistratiedata kan uitdrukken als data die in lijn zijn met de OSLO-standaard. Het dataprofiel is een goed vertrekpunt voor het uitwerken van een datamapping van een specifieke deelcollectie naar de standaard.
Collectie van de Gentenaar
De Werkgroep Implementatie OSLO Erfgoeddata, een initiatief van het Cultural Data Lab van CoGhent in samenwerking met meemoo, streeft een afstemming na tussen de eerste OSLO-implementaties die momenteel ontwikkeld worden binnen de cultureelerfgoedsector. Dit proces wordt in het handboek OSLO Erfgoeddata gedocumenteerd. Het doel van dit handboek is om Vlaamse erfgoedorganisaties te helpen om het potentieel van de OSLO-applicatieprofielen voor erfgoeddata te verwezenlijken. Dit door een gedeelde praktijk te ontwikkelen rond de creatie, uitwisseling en het gebruik van OSLO-erfgoeddata. Dit handboek is een levend document en zal het komende jaar verder uitgewerkt worden.
Museum Hof van Buysleden
Met het project Een digitale toekomst voor de Bourgondische erfenis (2021-2022, 1 jaar), afgekort DigiBou, ontwikkelden Museum Hof van Busleyden en Stadsarchief Mechelen een methodiek om de kennis over het Bourgondisch-gerelateerd erfgoed van beide instellingen correct te registreren, te structureren en te verdiepen. De bedoeling was om de opgeschoonde en verrijkte data in een open, gestructureerd formaat beschikbaar te maken. De actuele focus op de uitwisselingsstandaard OSLO zorgde dat de keuze hierop viel. De Adlibvelden voor basisregistratie en de velden voor het leggen van relaties en associaties werden gemapt naar OSLO. Voor deze laatste aspecten voldeed het bestaande OSLO-model niet, en werden eigenschappen ontleend aan CIDOC-CRM, dat ook de basis vormt voor OSLO. Het resultaat werd omgezet naar JSON-LD en ter beschikking gesteld. Deze oefening kan bijdragen tot de evaluatie en verdere ontwikkeling van de OSLO-standaard.
- Project: DigiBou;
- Datamodellering: DIGIBOU: datamodellering Adlib/Atlantis/OSLO (Draft);
- Dataset: DigiBou OSLO
Centrum Agrarische Geschiedenis
CAG volgde een traject in kader van de Werkgroep Implementatie OSLO Erfgoeddata van het Cultural Data Lab van CoGent in samenwerking met meemoo. Het doel van dit traject is om Vlaamse erfgoedorganisaties te helpen het potentieel van de OSLO-applicatieprofielen voor erfgoeddata te verwezenlijken. CAG werkte in dit traject mee aan een gedeelde praktijk rond de creatie, uitwisseling en het gebruik van OSLO-erfgoeddata.
Memorial Museum Passchendaele 1917
Memorial Museum Passchendaele 1917 nam ook deel aan een traject binnen de Werkgroep Implementatie OSLO Erfgoeddata en de use-case kadert zich binnen het lopende subsidieproject 'inhaalbeweging digitale collectiedata'. In dit subsidieproject focust het museum zich op de registratie, digitalisering en ontsluiting van de deelcollectie 'personalia'. Deze deelcollectie bevat alle objecten die een direct verband hebben met een specifiek persoon (bv. brieven, administratieve documenten, militaria, memorabilia, persoonlijke objecten, etc.). Binnen dit project worden objecten ook ge(her)waardeerd op basis van persoonsonderzoek. Het doel is om de resultaten van dit project zo open mogelijk te delen en hergebruik mogelijk te maken. Daarom experimenteert het Passchendaele Museum met de OSLO uitwisselingsstandaard
Huis van Alijn
Het Huis van Alijn nam deel aan de Werkgroep Implementatie OSLO, dat kadert binnen het cultural datalab van het project de Collectie van de Gentenaar, de praktische begeleiding werd ingericht door meemoo.In de inhaalbeweging ‘Poppen tot leven gewekt’ ligt de focus op de (verdiepende) registratie, digitalisering en ontsluiting van de deelcollectie 'poppenspel'. Bijzonder aan deze inhaalbeweging is de expliciete aandacht voor ‘immaterieel erfgoed’. De objecten, documenten en het audiovisueel materiaal uit deze collectie documenteren immers mee de erfgoedpraktijk van het poppenspel- en figurentheater. Ze zijn dragers van informatie en geven inkijk in technieken, het creatieve maakproces en de kennis die oudere generaties (vaak informeel) doorgeven aan jonge generaties spelers. Binnen de collectie zijn er duidelijke netwerken tussen personen en organisaties, en linken tussen collectiestukken te ontwaren.
Werkplaats immaterieel erfgoed
Werkplaats immaterieel erfgoed boog zich samen met meemoo over de vragen "Wat betekent immaterieel erfgoed voor het collectiebeleid van deze organisaties? Hoe ga je hier als collectiebeheerder beleidsmatig én praktisch mee om? En hoe kunnen we de OSLO standaard binnen deze praktijken inzetten?". Binnen het rapport "Immaterieel erfgoed transformeren in data: naar een datamodel voor het registreren van immaterieel erfgoed in collectieregistratiesystemen" worden de eerste antwoorden en resultaten geformuleerd. Dit bestaat uit een eerste datamodel (gebaseerd op de OSLO standaard), dat de basis vormde voor concrete beschrijvingsregels en beleidsaanbevelingen rond het registreren van immaterieel-erfgoedpraktijken.
- Rapport
- CEST publicatie: Immaterieel erfgoed transformeren in data
Stad Antwerpen
De Antwerpse erfgoed objecten zijn zeer divers en worden in meerdere collectiebeheersystemen bijgehouden: Adlib, Brocade Bibliotheek en Brocade Archief/Arches/ArchivesSpace. Beeldmaterieel en bijhorende metadata worden opgeslagen in een eigen Digital Asset Management Systeem. Dat maakt de ontsluiting en uitwisseling van collectiedata tussen de Antwerpse stedelijke musea, de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience en het Letterenhuis onmogelijk.
Daarom werd er gekozen om intensief in te zetten op een aggregatie platform - de datahub. Deze werd ontwikkeld om de data samen te brengen en te integreren gebruik makend van semantische web technologie en een gemeenschappelijke standaarden, OSLO en CIDOC-CRM. Met deze standaarden maakt Stad Antwerpen het mogelijk om erfgoed data van archieven, bibliotheken en musea met elkaar te verbinden.
De datamodellering naar de standaarden werd op een gefaseerde manier uitgevoerd en werd gedocumenteerd in het gitbook van Stad Antwerpen. Stap voor stap werden al deze bronnen geïntegreerd via één data platform waardoor de data gezamenlijk aangeboden en uitgewisseld kunnen worden aan de hand van web technologie, zoals via API’s en SPARQL queries.
Bij wie kan ik terecht voor aanvullende ondersteuning?
Voor verdere ondersteuning mag je steeds contact opnemen met Digitaal Vlaanderen via het volgende e-mailadres: digitaal.vlaanderen@vlaanderen.be